Patrick van Tuijl

Branddatum? Welke branddatum?

Koffiebonen

Zaterdagochtend 21 januari. Tot mijn schrik merk ik dat ik zojuist met de laatste gebrande bonen in huis een koffie heb gemaakt. Door de drukte van de afgelopen weken, heb ik geen tijd gehad – of genomen, zo je wilt – om koffie te branden of te bestellen. Maar geen nood, ik woon tenslotte in een stad en dus moet het vinden van een zakje koffie geen probleem zijn. Natuurlijk kan ik naar het winkelcentrum fietsen en bij de supermarkt een zakje bonen halen. Teleurstelling 100% verzekerd. Nee, voor een goede koffie fiets ik graag een stukje verder. Ik weet tenslotte dat er twee koffiespeciaalzaken in de stad zitten.

Dus op naar de eerste: Kaldi Koffie en Thee. Het kleine knusse winkeltje in de Luttekestraat heeft volle schappen met veel soorten koffie. Ik zoek een goede basiskoffie die het goed doet in de cappucino en beperk mijn selectie tot een paar koffies. Hoewel je er in een koffiespeciaalzaak eigenlijk van uit zou moeten kunnen gaan dat de koffie vers is, inspecteer ik voor de zekerheid de branddatum. Ik zie dat Kaldi nog steeds geen branddatum vermeldt, maar ik weet dat deze eenvoudig van de – verplichte maar onzinnige – THT-datum te herleiden is: THT-datum minus 2 jaar. Die rekensom leert me dat geen enkele koffie uit mijn selectie verser is dan 6 weken. Teleurgesteld zet ik de zakjes terug en verlaat ik de winkel.

Op naar een paar deuren verder: Simon Levelt. Het gros van de koffies wordt daar opgeslagen in silo’s waar de koffie dagen lang wacht op de klant. Blootgesteld aan licht en lucht, de grootste vijanden van verse koffie. De verkoopsters verzekeren mij dat de koffie meerdere keren per week wordt aangevuld en daarom nooit ouder dan 2 weken is. Maar ik ben sceptisch en vraag of er geen koffie in afgesloten zakken is. En ja, die is er. Alleen meteen in een kilozak. Tsja, dat is een beetje teveel. We zijn tenslotte met z’n tweeën thuis en door de weeks drinken we thuis ieder hooguit 2 koffies per dag. Dan doe je een maand met zo’n zak. Dat is al op het randje als de koffie vers is, maar als de koffie 3 weken oud is – zoals ik lees op de verpakking – weet ik dat ik ook deze zak moet laten staan.

Tsja, wat nu? Mij schiet te binnen dat Oldenhof ook een koffiehoekje heeft. Koffie van een goede brander, The Golden Coffeebox. Dus snel naar de Oude Vismarkt. Ook daar tref ik een breed assortiment. Maar helaas: ook daar de teleurstelling van het ontbreken van de branddatum. En helaas valt deze nu niet eenvoudig af te leiden van een onduidelijk label. De verkoper ziet mij rommelen aan de zakjes en probeert me gerust te stellen. De koffie is altijd vers en komt wekelijks binnen. Toch zie ik dat de zakjes achteraan een latere THT-datum hebben dan de zakjes vooraan. En het verschil is een stuk groter dan een week. Ik gok het er maar op. Ik heb geen tijd
meer om verder te kijken in de stad, het is al half 5 geweest.

Het resultaat van de koffie die ik er deze ochtend mee zette was teleurstellend: dun, vlak en nauwelijks crema. Het resultaat van te oude koffie. Via Twitter probeerde ik de branddatum van de koffie te achterhalen. Vijf weken… daar kan iemand als Barend Boot toch niet achter staan? Helaas ging de twitteraar van The Golden Coffebox hier niet verder op in.

Ik weet het, ik schrijf niet voor het eerst over de branddatum. Sinds mijn oproep in 2010 lijkt het kwartje bij de koffiespeciaalzaken nog altijd niet gevallen. Of ben ik te naïef en willen zij er gewoon niet aan? Want ja, als de consument precies kan zien hoe oud de koffie is, dan wordt dat natuurlijk wel erg transparant. Dan moet je de klant ook het belang van zo’n branddatum duidelijk maken. Nee, dan is het veel gemakkelijker om de klant dom te houden en hem/haar met een verkooppraatje de koffie te verkopen die je graag kwijt wilt. En dat snap ik. Het is bijna onmogelijk om met zo’n breed assortiment dat de meeste koffiespeciaalzaken hebben alle koffies vers te verkopen. En anno 2012 moet de klant bediend worden met een breed assortiment.

En toch ligt de oplossing van dit dilemma voorhanden. Kijk maar eens naar een programma van Herman den Blijker of Gordon Ramsay. Steevast sturen zij aan op het gebruik van verse producten en op een smal assortiment. En door het aanbod op de kaart te rouleren, kunnen zij toch diversiteit bieden. Dit is bijna direct te vertalen naar de koffiespeciaalzaken. Geen 25 soorten koffie, maar een stuk of 3 goede basiskoffies aangevuld met enkele specialiteiten. En allemaal super vers.

Een utopie? De tijd zal het leren. Ik zou graag zien dat de Nederlandse koffiewereld zich hiervoor wat meer zou inzetten. De focus niet alleen op de horeca en op wedstrijden voor een smalle doelgroep, maar goede koffie voor iedereen. Door internet en mijn brander op zolder heb ik bijna altijd goede en verse koffie in huis. Maar voor de keren dat dat niet zo is, zou het fijn zijn als ik in mijn eigen stad terecht kan. Wedden dat ik dan vaker zal gaan?

Het origineel van deze blogpost is te vinden op: http://koffiekop.wordpress.com

Oproep aan Nederlandse koffieproducenten

Headlines, Nieuws

Iedere koffieliefhebber kent het belang van verse koffie. Toch zijn er in Nederland nauwelijks koffieproducenten te vinden die duidelijk op de verpakking vermelden hoe vers hun koffie is. In deze oproep zet ik uiteen waarom een koffieproducent die zijn klant serieus neemt duidelijk is over de versheid van zijn product en hoe hij dat kan doen.

Wetgeving
Op veel producten die in Nederland te koop zijn is een datum van minimale houdbaarheid te vinden. Vaak wordt deze datum de houdbaarheidsdatum of THT-datum genoemd. Dit is een wettelijke vereiste vermelding die te vinden is in het Warenwetbesluit Etikettering van levensmiddelen. In datzelfde besluit is een andere datum te vinden, de zogenaamde uiterste consumptiedatum. Dit is een datum die gebruikt wordt voor zeer bederfelijke eet- en drinkwaren die na korte tijd een onmiddellijk gevaar voor de volksgezondheid kunnen opleveren.
Voor koffie geldt geen consumptiedatum. De houdbaarheidsdatum op een pak koffie is de eerder genoemde datum van minimale houdbaarheid. Dit is de datum waarop volgens het Warenwetbesluit ‘de waar bij een passende wijze van bewaren nog in het bezit is van de voor die waar kenmerkende eigenschappen’. Grote vraag is nu: hoe bepaal je die voor koffie? Veel producenten hebben hier moeite mee. Je zie dan ook dat de vermelde houdbaarheidsdata uiteenlopen van enkele maanden tot enkele jaren na de branddatum.

Korte houdbaarheid
Koffie is een kwetsbaar product en veroudert zeer snel. Koffie is zo’n drie tot zes dagen na het branden op zijn best. Na een week echter gaat het geleidelijk bergafwaarts met de kwaliteit van de koffie. De koffie verliest smaak en kracht en wordt vlak en schraal. De olie in de koffie wordt langzaam ranzig en koolstofdioxide – de drager van aroma’s en smaak – ontsnapt aan de koffiebonen.
Koffie ouder dan een maand is voor de koffieliefhebber niet meer interessant, omdat die koffie niet meer in het bezit is van de voor die koffie kenmerkende eigenschappen. Anders gezegd: de houdbaarheid van koffie is voor de liefhebber al na een maand verstreken.
Dit kun je als koffie producent pareren door te zeggen dat een termijn van een maand voor de gemiddelde consument een te strenge norm is. Feitelijk zeg je dan als producent dat de gemiddelde consument niet kan beoordelen dat de koffie veel van zijn smaak verloren heeft. Door een houdbaarheidsdatum te vermelden die verder dan een maand van de branddatum ligt, toon je dus aan dat je de smaak van je klant niet serieus neemt. Je zegt immers dat de koffie ook na een aantal maanden nog steeds de voor de koffie kenmerkende eigenschappen heeft.

Branddatum
Iedereen die weleens koffie in het buitenland heeft gekocht, weet dat daarop vaak niet de houdbaarheidsdatum wordt vermeld, maar de branddatum. Dit is de enige relevante datum die op een pak koffie zou moeten staan. Aan de branddatum kun je immers de versheid van de koffie direct afleiden. Vaak vermelden deze producenten ook duidelijk dat je de koffie binnen een korte termijn moet consumeren. Deze producenten nemen hun klanten en hun product dus uitermate serieus.
Vaak is de branddatum wel af te leiden van de houdbaarheidsdatum. Probleem is echter dat producenten hierin niet uniform zijn. De ene producent hanteert een houdbaarheidsdatum die 6 maanden van de branddatum ligt, een volgende 12 maanden en weer een volgende 24 maanden. Dit staat nooit duidelijk vermeld op de verpakking. Vaak moet je zelf navraag doen bij de producent om dit te weten te komen en sommige producenten weigeren zelfs een antwoord te geven op die vraag.

Schaf de houdbaarheidsdatum af
Daarom pleit ik ervoor dat niet langer een houdbaarheidsdatum vermeldt wordt op de verpakking, maar de branddatum. De wetgever zou voor koffie hierin de lijn moeten volgen van andere producten, waarvoor ook geen houdbaarheidsdatum verplicht is. Ook nu al geldt er voor koffie een uitzondering betreffende de verplichte vermelding van het cafeïnegehalte van een product. De koffie producenten zouden zich moeten hard maken voor het afschaffen van de verplichting tot vermelding van de datum van minimale houdbaarheid, hiervoor zijn immers voldoende argumenten.
Zolang een houdbaarheidsdatum nog verplicht is kunnen producenten twee datums op hun verpakking vermelden: de branddatum en de houdbaarheidsdatum.

Tot slot
Koffie is een prachtig product. Een product dat het resultaat is van een lang productieproces en waaraan door veel mensen de uiterste zorg is besteed. Een dergelijk product verdient het om ook in de laatste stappen met zorgvuldigheid behandeld te worden. Daarom deze oproep. Ik heb de hoop dat de Nederlandse producenten deze verantwoordelijkheid voelen en gehoor zullen geven aan deze oproep.